Hải Dương là một trong 7 tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Với vị trí địa lý thuận lợi, Hải Dương có nhiều lợi thế trong việc phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội và du lịch.
Với truyền thống lịch sử hào hùng, Hải Dương đang sở hữu cho riêng mình 1098 di tích lịch sử. Trong đó, tính đến cuối năm 2010, có đến 146 di tích được nằm trong bảng xếp hạng quốc gia (đặc biệt là Côn Sơn, Kiếp Bạc) và 113 di tích lịch sử – văn hoá trong bảng xếp hạng của tỉnh.
Hải Dương nổi tiếng với một số di tích nổi bật như Côn Sơn – Kiếp Bạc, Đền Cao An Lạc, Chùa Thanh Mai, Chùa Chu Văn An,… tại Chí Linh; Di tích Kinh Môn, Khu di tích lịch sử của thầy thuốc Tuệ Tĩnh, Văn miếu Mao Điền, chùa Khúc Thừa Dụ ở Ninh Giang,… Hàng năm, các di tích này trong tỉnh thu hút hàng ngàn du khách trong nước lẫn quốc tế.
Trong những thế kỷ qua, các giá trị quan trọng của Hải Dương đã được bảo tồn và gìn giữ thông qua các di sản văn hoá vật thể và phi vật thể như di tích lịch sử – văn hoá, lễ hội, phong tục tập quán, v.v.
Nhắc đến Hải Dương, người Việt sẽ không quên nói đến văn hóa nghệ thuật của vùng đất nơi đây. Điến hình nhất đó chính là “viên kim cương vô giá” – múa rối nước truyền thống, bắt nguồn tại hai xã Hồng Phong và Thanh Hải – Thanh Hà.
Ngoài ra, Hải Dương còn sở hữu nhiều loại hình hoạt động văn hoá phi vật thể địa phương đặc trưng (thường diễn ra trong các di tích lịch sử và cảnh quan) như lên đồng, hầu đồng, hát Chầu Văn.
Bên cạnh những bảo vật văn hoá phong phú, Hải Dương còn thu hút du khách bởi nhiều lễ hội với các trò chơi dân gian độc đáo như đấu vật, đu dây, cờ vua, cờ người,… , các làng nghề truyền thống, cùng các món ăn nổi tiếng như bánh đậu xanh, bánh mì Ninh Giang, vải thiều Thanh Hà, tôm Kinh Môn.
Côn Sơn – Kiếp Bạc là một trong những bảo tàng nổi tiếng nhất cả nước, đồng thời được xếp vào danh sách các di sản văn hóa cấp quốc gia. Địa điểm tham quan này hiện đang bảo tồn và giữ gìn những chiến tích liên quan đến ba cuộc kháng chiến oanh liệt chống lại quân xâm lược Mông Nguyên. Đây cũng chính là nơi minh chứng cho cuộc đời và sự nghiệp của các anh hùng Nguyễn Trãi, Trần Hưng Đạo và nhiều nhân vật văn hoá của dân tộc khác như Mạc Hiến Tích – Mạc Kiến Quang, Mạc Đĩnh Chi, Trần Nguyên Đán, Huyền Quang,…
Văn hoá Hải Dương được thể hiện thông qua các lễ hội truyền thống, phong tục, thói quen và lối sống của cộng đồng Hải Dương trong quá khứ và hiện tại. Nổi bật nhất là lễ hội chùa Đồng Ngọ (Đông Hà) thường được tổ chức từ ngày đầu năm mới. Lễ hội này chính là điểm khởi đầu cho các lễ hội mùa xuân khác ở Hải Dương. Hàng năm, từ ngày 15 đến ngày 20 tháng 8 âm lịch, hàng chục nghìn người trong cả nước tụ họp tham dự lễ hội đền Kiếp Bạc. Với 566 lễ hội phục dựng, lễ hội Hải Dương có nhiều đặc điểm lịch sử, truyền thống, tín ngưỡng, tôn giáo, cầu nguyện cho đất nước thịnh vượng, thời tiết tốt đẹp, cuộc sống thịnh vượng, ca ngợi tổ tiên và các anh hùng dân tộc. Qua đó, ta có thể thấy với truyền thống lịch sử và văn hoá lâu đời, Hải Dương mang trong mình tiềm năng du lịch rất lớn trên toàn quốc.